رویکرد ارتباطی
دانش آموزان ممکن است قواعد کاربرد زبان را بدانند اما قادر به استفاده از زبان نباشند .وقتی که ارتباط برقرار می کنیم زبان را برای ایفای چند منظور مانند گفتگو ،تشویق و ترغیب یا قول دادن بکار می بریم . بعلاوه این منظور ها را در محتوایی اجتماعی ایفا می کنیم .گوینده برای بیان گفته خود شیوه خاصی را نه تنها بر اساس مقصود و سطح احساسات خود بلکه بر پایه مخاطب و نوع ارتباط با وی انتخاب میکند . برای مثال او ممکن است با دوست خود نسبت به کار فرمایش صریح تر باشد.
آنها باید قادر باشند تا دانسته های خود را در گفتگوی معنا دار بکار گیرند از طریق تعامل بین گوینده و شنونده است که معنا روشن می شود شنونده به گوینده باز خوردی می دهد که گفته های او را فهمیده است یا خیر .بدین ترتیب گوینده می تواند در آنچه که گفته تجدید نظر کند و چنانچه لازم باشد با معنای مورد نظز خود بار دیگر ارتباط برقرار نماید.
اطلاعات لازم در باره رویکرد ارتباطی
v هدف معلم :هدف رویکرد مذکور داشتن دانش آموزانی با توانش ارتباطی است .توانش ارتباطی متضمن توانایی استفاده از زبان در موقعیت اجتماعی داده شده است برای نیل به این مقصود دانش آموزان باید صورتها ، معنا و نقش های زبانی را بدانند که برای اجرا یک نقش زبانی صورتهای مختلف بسیاری می تواند بکار برده شود و یک صورت نیز اغلب می تواند نقشهای متفاوتی داشته باشد
v نقش معلم و نقش دانش آموز نقش معلم به عنوان تسهیل گر یادگیری دانش آموزان است او مدیر فعالیت های کلاسی است کار او مشاوره ، پاسخ به سوالات دانش آموزان و نظارت برعملکرد آنان را بر عهده دارد دانش اموزان سر دسته مکالمه ،بطور فعال در گیر گفتگوی معنا دار در تلاش برای فهم بیشتر حتی زمانیکه دانش آنها از زبان مقصد ناقص باشد آنها از طریق ارتباط ارتباط را یاد می گیرند .
v مشخصه های فرایند رویکرد ارتباطی فعالیت های ارتباطی مانند بازی ، ایفای نقش ، و تکالیف حل مسئله می باشند فعالیت های واقعا ارتباطی دارای سه ویژگی شکافت اطلاعاتی ،انتخاب و باز خورد شکافت اطلاعاتی هنگامی بوجود می آید که یک طرف مکالمه چیزی را بداند که طرف دیگر نمی داند .ارتباط واقعی دارای هدف است یک گوینده براساس اطلاعاتی که از شنونده خود می گیرد میتواند ارزیابی کند که به هدف خود رسیده است یا خیر اگر شنونده مجال ارائه چنین باز خوردی را به گوینده نداشته باشد در آنصورت ارتباط غیر واقعی است دیگر مشخصه رویکرد ارتباطی استفاده از وسایل کمک آموزشی واقعی است بهتر آن است که به دانش آموزان فرصتی داده شود تا راهبرد های یادگیری زبان را مانند گویندگان زبان مقصد در خود پرورش دهند.تعامل دانش آموزی با تعداد کم برای بالا بردن زمان اختصاص یافته برای هر دانش آموز مناسب است تا گفتگوی معنادار خود را یاد بگیرد .
v رابطه معلم با دانش آموز معلم آغازگر فعالیت ها است اما همیشه با دانش آموز تعامل ندارد گاهی اوقات طرف ارتباط است اما بیشتر اوقات او موقعیت هایی را بوجود می آورد تا ارتباط بین دانش آموزان را بالا ببرد . دانش آموزان با یکدیگر بسیار تعامل دارند آنها این تعامل را به اشکال مختلف دو نفره ،سه نفره ، گروه های کوچک و گروه های جمعی نشان میدهند.
v احساس دانش آموز در این رویکرد بوسیله اشتراک عقیده و نظر با دانش آموزان بر پایه ای منظم به آنها فرصت ابراز وجود می دهند . این به دانش اموزان کمک خواهد کرد تا زبان خارجی را با شخصیت خود هماهنگ سازند و بنابر این احساس امنیت عاطفی بیشتری به آنها دست دهد .
v نقش زبان و فرهنگ در این رویکرد زبان وسیله ای برای ارتباط است توانش زبانی ، دانستن صورت و معنا تنها یک بخش از توانش ارتباطی است جنبه دیگر توانش ارتباطی دانستن نقشهایی است که زبان برای آن بکار برده می شود
v تاکید رویکرد ارتباطی به کدام حیطه زبانی و مهارت زبانی است ؟به نقشهای زبان بیش از این تاکید می شود معمولا برنامه درسی بر اساس نقش طرح ریزی می شود برای هر نقش صورتهای مختلفی ارائه می گردد در ابتدا فقط صورتهای ساده ارائه می گرد اما هم چنانکه دانش آموزان مهارت بیشتری در زبان مقصد پیدا می کنند نقشها ارائه می گردند و صورتهای پیچیده تری یاد داده می شوند .
v نقش زبان مادری دانش آموز در این رویکرد زبان مادری دانش آموز نقشی خاصی در این رویکرد ندارد .دانش آموز از میان این گفتگو های تدبیر یافته کلاسی درس را فرا گرفته ودر می یابند که زبان مقصد وسیله ارتباط است و فقط چیزی برای مطالعه نیست .
v نحوه ارزشیابی معلم می تواند نه تنها درستی ودقت بلکه روان و سلیس بودن دانش آموزان خود را نیز ارزشیابی می کند معلم می تواند به طور غیر رسمی عملکرد دانش آموزانش را از طریق نقش خود به عنوان مشاور یا طرف ارتباط ارزشیابی کند . معلم برای ارزشیابی رسمی تر ممکن است از آزمون ارتباطی استفاده کند (مطالعه بیشتر آزمون های ارتباطی مدسنMedsen)
v پاسخ به خطاهای دانش آموزانخطاهایی که در صورت زبان رخ می دهند نا دیده گرفته می شوند وبه عنوان نتیجه طبیعی روند پیشرفت در مهارت های ارتباطی تلقی می شوند دانش آموزان ممکن است دانش زبانی محدودی داشته اما همچنان ارتباط گرهایی موفق باشند.
v وسایل کمک آموزشی دانش آموزان قادر به انتقال آموخته های کلاسی به جهان خارج نمی باشند برای غلبه بر این مشکل خاص و برای در گیر کردن دانش آموزان با زبان طبیعی در موقعیت های مختلف ، طرفداران رویکرد ارتباطی استفاده از وسایل کمک آموزشی زبانی واقعی را تبلیغ می نمایند .جملات بهم ریخته ، بازی های زبانی ،داستان های تصویری ، ایفای نقش .
v نتیجه بزرگترین کمک رویکرد ارتباطی آن است که از معلمان می خواهند به دید دقیق تری به آنچه که در ارتباط می گذرد نگاه کنند چنانچه معلمان کاربرد زبان مقصد را از دانش آموزان بخواهند در آنصورت باید همه آنچه که لازمه توانش ارتباطی است را بدرستی بدانند.
روش تدریس Communicative language teaching
تاریخچه ی این روش به اواخر سال های ۱۹۶۰ بر می گردد ، زمانیکه آموزش سنتی زبان در حال تغییر بود.
هدف این روش کاربرد شیوه های ارتباطی است. در این روش تاکید بیشتر بر روی fluency است. همچنین اساس آن نیز paraphrase است.
گزارش کلاسی
معلم وارد کلاس میشود بعد از احوالپرسی یک جزوه به دانش آموزان میدهد که در هر دو طرفش نوشته هست. در یک طرف آن در مورد ورزش نوشته شده است. معلم از آنان میخواهد آن را بخوانند و زیر پیش بینی هایی که در مورد برنده ی کاپ قهرمانی شده است؛ خط بکشند. او تمامی این دستور العمل ها را به زبان انگلیسی می دهد. وقتی که تمام شد آنها باید زیر آنهایی را که خط کشیده اند؛ بخوانند. معلم هم پای تخته می نویسد. سپس معلم همراه دانش آموزان در مورد پیش بینی ها با هم بحث می کنند که کدام بیشتر به واقعیت نزدیک است. سپس به سراغ جملاتی که در این باره بر ری تخته نوشته شده است میروند. و از دانش آموزان میخواهد که جملات نوشته شده را به طرز دیگری بیان کنند. سپس معلم از آنان میخواهد به صفحه ی بعد بروند که در آن تمامی جملات مربوط به موضوع نوشته شده است اما به هم ریخته است و او از بچه ها میخواهد که ترتیب جملات را با توجهبه متن درست کنند و در آخر نوشته های خود را با متن اصلی که آن طرف برگه هست چک کنند. در مرحله ی بعد دانش آموزان قرار است بازی انجام دهند. او کلاس را به گروه های کوچک ۵ نفره تقسیم میکند و به هر کدام ۱۳ کارت می دهد و روی هر کارت شکل یک وسیله ی ورزشی است. دانش آموزان هر کدام اسم وسیله ی ورزشی را می گویند و معلم بر روی تخته می نویسد: بسکتبال؛ فوتبال؛والیبال؛ راکت؛ تنیس؛.... . ورق ها بر زده میشود و چهار نفر از اعضای گروه هر کدام سه ورق بهشون داده میشود؛ انها ورق ها را به کسی نشان نمی دهند. ورق اضافی در حالیکه شکلش معلوم نباشد در وسط گروه قرار داده میشود. نفر پنجم هر گروه هیچ ورقی دریافت نمی کند و او باید پیش بینی کند که مثلا: dumduan (یکی از اعضای گروه) هفته ی بعد چه کاری را انجام دهد. مثلا: اگر یکی از اعضای گروه عکس اسکی را نشان داد؛ آنوقت نفر پنجم می گوید dumduan نمی تواند به اسکی برود چون من اسکی های او را گرفته ام و جملاتی شبیه به این. دانش آموزان از این بازی لذت می برند آنها هر کدام به نوبت در مورد گذراندن تعطیلات همکلاسی خود پیش بینی می کنند. به عنوان فعالیت بعدی؛ معلم چندین پیش بینی را در قالب جملات می نویسد و از دانش آموزان می خواهد در مورد آن فکر کنند و جملات را بسط دهند و در موردش بحث و گفتگو کنند. سپس دانش آموزان را به گروه های سه نفره تقسیم میکند و به هر گروه برگه هایی می دهد نقاشی هستند و هیچ گونه کلمه ای روی آن نوشته نشده است در یک ردیف شش عکس وجود دارد و هر کدام بیان کننده داستان هستند. یکی از اعضای گروه اولین عکس را به اعضای دیگر نشان میدهد در حالیکه بقیه ی عکس ها را پوشانده است. و دیگر اعضا سعی میکنند با توجه به عکس اول بقیه داستان را پیش بینی میکنند و اونی که عکس ها دستش است میگوید که ایا درست حدس زده اند یا خیر؟ سپس عکس دوم را به انها نشان میدهد و میخواهد ادامه را پیش بینی کنند و همین طور تا آخر داستان؛ قضیه ادامه پیدا میکند. برای آخرین فعالیت؛ به دانش اموزان ایفای نقش داده میشود. معلم آنها را به گروه های چهار نفره تقسیم میکند و آنها باید فکر کنند که چهار نفر کارمند از یک شرکت هستند و یکی از آنها رییس بقیه است و قرار است یک جلسه برگزار کنند که در آن در مورد شراکت خودشان با یک شرکت دیگر بحث کنند و نتیجه بگیرند. این قضیه برای پانزده دقیقه طول میکشد. معلم گروه به گروه حرکت میکن و به آنها کمک میکند. وقتی که تمام شد دانش آموزان فرصت دارند تا سوالات خود را بنویسند سپس در مورد اینکه چگونه باید با رییس خود برخورد کنند بحث می کنند. کلاس تقریبا تمام است و معلم چند لحظه ی آخر رو برای دادن تکالیف خانه میگذارد. آنها باید شب به مناظره ی بین دو کاندیدا از رادیو یا تلویزیون گوش کنند و تماشا کنند. که کدام برنده میشودو چرا؟ و در مورد آن باید بحث کنند و این تکلیف جلسه ی بعدی آنان خواهد بود.
* اصول روش CLT *
ـ هدف معلمی که از این روش استفاده می کند چیست؟
توانایی برقراری ارتباط به زبان مقصد است. برای این کار آنها باید اطلاعاتی در مورد؛ ساختار ؛ عملکرد و معنای زبان داشته باشند. باید بدانند که ساختارهای مختلف ممکن است یک عملکرد داشته باشند و یک ساختار میتواند عملکردهای متفاوت داشته باشد. و آنها باید بتوانند از بین این ساختارها مناسب ترین را انتخاب کنند تا معنا را منتقل کند.
ـ نقش معلم و دانش آموزان چیست؟
معلم فرایند ارتباط در کلاس را تسهیل می بخشد. برای انجام این کار او شرایطی را بوجود می آورد تا ارتباطات را تقویت کند.
در طول انجام فعالیت ها ؛ او مانند یک مشاور عمل می کند که به سوالات آنها پاسخ میدهد و عملکردشان را کنترل می کند. و اشتباهات دانش آموزان را ثبت میکند تا بعدا روی آنها کار کنند. بعضی اوقات معلم مانند دانش آموزان در بحث ها شرکت میکند.
دانش آموزان در تمام مراحل درگیر بحث و گفتگو هستند. و آنها مسئول یادگیری خودشان هستند.
ـ ویژگی های این روش چیست؟
مهم ترین ویژگی این روش آنست که همه فعالیت هایی که انجام میشود با هدف برقراری ارتباط است. آنها از طریق بازی؛نقش پذیری؛حل مسئله زبان را یاد می گیرند.
این گونه فعالیت ها بنا به گفته morrow دارای سه ویژگی مشترک هستند:information gap, choice, feedback.
یکی دیگر از ویژگی ها؛ استفاده از مواد آموزی معتبر است.
-نقش متقابل معلم و دانش آموز چگونه است؟
معلم بعضی قسمت های درس را توضیح می دهد. همچنین او فعالیت های کلاسی راتسریع می بخشد. دانش آموزان بطور دائم در حال برقراری ارتباط با یکدیگر هستند.
- با احساسات دانش آموزان چگونه برخورد میشود؟
زمانیکه آنان احساس کنند که یادگیری زبان یک کار مفید است؛ تشویق میشوند که زبان یاد بگیرند. همچنین معلم به آنان فرصتی میدهد تا عقاید و احساساتشان را ابراز کنند. در نهایت بوسیله تعامل دانش آموزان با یکدیگر؛ احساس امنیت بیشتری بین آنان برقرار میشود.
- نگرش زبانی و فرهنگی چگونه است؟
زبان برای برقراری ارتباط است. توانش زبانی؛ دانستن ساختارها و معانی تنها یک بخش از توانایی های ارتباطی هستند. جنبه دیگر توانایی برقراری ارتباط؛ دانستن عملکرد زبان است.
فرهنگ همان شیوه ی زندگی روزانه مردمی است که به آن زبان صحبت می کنند.
- تاکید بر کدام قسمت ها و مهارت های زبانی است؟
بر عملکرد بیشتر از ساختار زبان تاکید شده است. بر روی هر چهار مهارت زبان از ابتدا کار میشود.
- نقش زبان مادری دانش آموزان چیست؟
استفاده درست و به موقع زبان مادری در این روش اشکالی ندارد.
در حین فعالیت های کلاسی و مشخص کردن تکالیف؛ از زبان مقصد استفاده میشود.
- ارزشیابی چگونه صورت می گیرد؟
در این روش معلم هم accuracy و هم fluency را ارزیابی میکند. معلم بطور غیر رسمی عملکرد دانش آموزان را ارزیابی می کند و این کار را در نقش یک مشاور انجام میدهد. در حالت رسمی تر معلم یک تست ترکیبی میگیرد. برای ارزیابی مهارت نوشتن؛ معلماز آنان میخواهد تا یک نامه به دوست بنویسند.
- معلم چگونه اشتباهات دانش آموزان را تصحیح می کند؟
خطاهای مربوط به ساختارها در حین تمرینات fluency-based ؛ بعنوان یک امر طبیعی شناخته میشود. زیرا دانش آموزان می توانند دانش زبانی محدودی داشته باشند اما باز هم بتوانند به زبان مقصد ارتباط برقرار کنند. معلم این خطاها را ثبت می کند و آنها را در تمرینات accuracy-based یاداوری میکند و تصحیح می کند.
* تکنیک ها و مواد آموزشی مورد استفاده *
Authentic materials
باید از مواد آموزشی استفاده کرد که شبیه موادی باشد که برای کسانی که زبان مادری آنهاست استفاده شده است. ما دیدیم که معلم ازمقالات روزنامه استفاده میکند. همچنین به دانش آموزان تکالیف مختلفی مانند گوش دادن به رادیو؛ تلویزیون؛ را میدهد.
Scrambled sentences
به دانش آموزان یک متن داده میشود که در آن جملات بهم ریخته است و آنان باید جملات را سر جای درست خود قرار دهند. این متن ممکن است متنی باشد که قبلا دیده اند و یا یک متن کاملا جدید باشد. این نوع تمرین به دانش آموزان انسجام زبان را نشان میدهد.
Language games
این نوع تمرینات در این روش معمول است. دانش آموزان از این بازی ها لذت میبرند و اگر بصورت درست طراحی شود میتواند به آموزش کمک زیادی کند.
Picture strip story
به یکی از دانش آموزان در یک گروه کوچک؛ یک تکه از داستان داده میشود . او اولین عکس داستان را به بقیه اعضای گروه نشان میدهد و از انان میخواهد تا عکس دومی را پیش بینی کنند. و این خود نوعی حل مسئله است.
Role play
این تمرین در این روش بسیار مهم است زیرا به دانش اموزان فرصت تمرین برقراری ارتباط در بافتها و نقش های اجتماعی مختلف را میدهد. این تمرین در دو نوع structured وunstructured وجود دارد.
منبع
techniques and principles in language teaching by diane larsen-freeman
ترجمه و برگردان
انجمن آموزشی و درسی شفق
نظرات شما عزیزان: